Clasificado como Monumento Nacional en 1910, é o principal ex-libris da cidade de Bragança, e o único exemplo de arquitectura civil románica existente en toda a Península Ibérica.

A súa construción remóntase moi probablemente ao primeiro terzo do 400, podendo coincidir coa do castelo. Algúns autores eruditos, como o abade de Baçal, sinalaron como época da súa construción a finais do século XII e comezos do XIII. Pero estudos máis recentes apuntan a finais do século XIV como a data máis probable da súa construción, converténdoa nun románico medieval posterior.

O edificio ten planta pentagonal irregular, e está formado por dous corpos (espazos) distintos: o subterráneo, formado por unha gran cisterna semisoterrada nunha cavidade rochosa, con bóveda de canón reforzada por dous arcos torais (para almacenar augas pluviais) e mananciais, e a superficial, que cobre a cisterna, e conforma o chan pavimentado do salón, concibido como unha ampla galería fenestrada por 38 pequenas ventás de arco de medio punto, que dotan de orixinalidade ao edificio.

Todo o edificio está construído en granito e está cuberto por unha cuberta a cinco augas, a base de cornixas, que se van oco na súa cara superior, coa finalidade de captar as augas pluviais, que despois son conducidas ata a cisterna, a través de canles abertas nos muros.

As cornixas apóianse, tanto no interior como no exterior do edificio, sobre 53 modillóns labrados con motivos xeométricos, vexetais, zoomorfos e antropomorfos, agás un, no interior, que ten representado o escudo de Portugal.

Dous portales rectos de dintel, abertos na fachada Norte do edificio, dan acceso ao interior sobreelevado da galería, coa planta de cantería rasgada por tres ocos de forma cuadrangular que dan acceso á cisterna. Ao longo dos cinco muros interiores discorre un banco, ou sede de cantería, que foi construído expresamente para servir de «Concello», e alí celebráronse reunións de «homes de ben» para debater sobre os problemas do municipio.

A Domus foi restaurada (ao seu aspecto actual), recuperando as súas características orixinais, con obras promovidas pola Dirección Xeral de Edificios e Monumentos Nacionais e proxectadas polo Arquitecto Baltazar de Castro, sendo inauguradas o 23 de outubro de 1932.