É no século XII cando o castelo foi entregado en dote a Doña María Fernández, segunda filla do conde de Traba (Pedro Froilaz) con don Juan Ares de Novoa de Rivadavia, de onde xurdiu o ramo Novoa, cuxa estirpe continuou ata o século XVII.

Alfonso Probablemente foi onde comezou a aprender o coñecemento da lingua galega. Tamén naceu o navegante Joâo da Nova, alcalde de Lisboa de 1496 a 1501 e descubridor, entre outros, das Illas da Ascensión, Santa Helena (aquí foi desterrado Napoleón e onde morreu), Ceilán e as illas “Trindade, Juan de Nova”. Illa e plausiblemente Agalega É o galego máis relevante do século XVI”.

No século XV o castelo pasou a mans dos condes de Benavente e posteriormente aos de Maceda, que pouco a pouco o descoidaron, e entrou nun período de decadencia motivado pola ausencia de descendencia masculina.

O castelo serviu de campo de batalla nas revoltas Irmandiñas, aínda que os seus habitantes nunca estiveron totalmente implicados. Xa na idade moderna, e debido á posición estratéxica xa mencionada, optouse pola localización para establecer un mercado, que foi institucionalizado polo propio señor feudal, converténdoo na Feira do Vinte, na que se fixeron efectivas diversas rendas a partir de dereitos. Así medrou Maceda e converteuse no centro comercial da comarca.

En 1654, Filipe IV concedeu o condado de Maceda a Alonso de Lanzós, rexedor da cidade de Betanzos e posteriormente o Borbón Filipe V concedeulle a grandeza de España.

A fortaleza de Maceda foi declarada Monumento Histórico-Artístico ao amparo da Declaración xenérica do Decreto do 22 de abril de 1949 (BOE no 125, de maio de 1949), e da Lei 16/1985 do Patrimonio Histórico Español e da Lei 16/1955. , BIC [Ben de Interese Cultural].

Fai algo máis de vinte anos esta fortaleza estaba en ruínas. A Xunta de Galicia e o Concello realizaron diferentes obras de adaptación en dous tramos entre 1996 e 2003, ata converterse en aloxamento hoteleiro.En decembro de 2008 o complexo tivo unha folga, debido ao cesamento forzoso da actividade.

Hoxe converteuse no Hotel Monumento Castelo de Maceda, un referente que conxuga a modernidade das súas instalacións e a agradable sensación de gozar dun castelo medieval.